Gijs op pelgrimage

• Inleiding

De bedoeling van deze weblog is om de komende tijd het wel en wee van Gijs gedurende de voorbereiding en tijdens de uitvoering van zijn fietstocht naar Santiago de Compostela vast te leggen en eventueel te (laten) becommentariëren.
Over het pelgrimeren als zodanig en naar Santiago in het bijzonder zijn hele bibliotheken volgeschreven; ik heb daar niet veel aan toe te voegen.
Wanneer je met het trefwoord Santiago de Compostela gaat zoeken op internet, krijg je 1.180.000 hits en zelfs de combinatie met fietsen of cycling levert nog duizenden treffers op. Ik acht mij dus ontslagen van de verplichting een religieuze of cultuurhistorische inleiding te geven over het pelgrimeren naar Santiago. Anderen kunnen dat veel beter.
Voor vindplaatsen op internet verwijs ik graag naar b.v. http://www.santiago.eigenstart.nl/ .
Daar is een groot aantal links verzameld o.a. verslagen van reizigers.
Met deze weblog wil ik mijn eigen ervaringen vastleggen en die met jullie als mogelijk geïnteresseerden delen.
Ik heb nog niet zoveel ervaring met weblogs, maar het is mogelijk om commentaar te geven. Dat geeft de mogelijkheid om met jullie te communiceren via het internet.
Symbool van de pelgrims is de Jakobsschelp. Ik heb niet kunnen achterhalen of die naam al bestond voor er sprake was van pelgrimeren naar Santiago of er pas later aan gegeven is. Langs de route kom je dit symbool overal tegen

• De voorbereiding

Het is een open deur als ik zeg dat het belangrijkste is dat je zo’n tocht echt wil maken. Een goed gesprek in de kroeg is onvoldoende basis om 5 weken onderweg te zijn.
De volgende vraag is waarom je zoiets wilt. Een eerste antwoord op die vraag is eenvoudig te geven: ik fiets graag en na zoveel jaar rondjes rond het huis en om de kerk ben ik toe aan wat anders.
Niet om een nieuwe uitdaging aan te gaan. Dat management geleuter is aan mij niet meer besteed .
Ik heb ook geen behoefte meer me nog eens te bewijzen. Dat laat ik graag aan de jeugd over. Wat ik wil is gewoon reizen met de fiets zoals we dit voorjaar met de auto naar Sicilië geweest zijn. Onderweg zijn. Reiziger zijn en niet alleen maar toerist. Proberen iets mee te krijgen van de omgeving waar je doorheen trekt en je verbazen over wat je tegenkomt zonder dat je direct bij de ANWB aanklopt voor hulp als er onverwachte dingen gebeuren.
Dit als eerste en meest voor de hand liggende( althans voor mij) antwoord op de waaromvraag.
Andere beweegredenen dan het maken van een mooie fietstocht zijn meer “Voer voor Psychologen”om de titel van een van de oudere werken van Mulisch te citeren. Ik zal me daar niet aan wagen.
Spirituele of religieuze motieven lagen niet voor hoewel je zulke dingen nooit zeker weet. Ondanks ( of dankzij?) een kritische geest, sta ik er wel voor open.
De ziekenhuisopnames van 2004 hebben in zoverre een rol gespeeld dat ik me af heb gevraagd of ze een belemmering zouden kunnen zijn om de tocht te maken. Dat was een van de redenen om begin van dit jaar een uitgebreide medische keuring te ondergaan in het MMC. Daar bleek dat er geen beperkingen zijn waarbij ik me realiseer dat bij zo’n onderzoek de garantie niet verder gaat dan de deur.
En dus kon er gefietst worden. Veel kilometers maken is het belangrijkste aspect van de voorbereiding en omdat ik geen hekel heb aan trainen schat ik dat er tegen de tijd van vertrek zo’n 6500 km op de teller staat en zoals uit deze foto’s blijkt is b.v. trainen op de hellingen van de Etna zeker geen straf.

• Het pelgrimeren

Toen ik mij verdiepte in de ins en outs van een pelgrimsreis naar Santiago de Compostela had ik niet verwacht met een soort hype te maken te krijgen. Het maken van een pelgrimsreis naar Santiago blijkt tegenwoordig heel populair te zijn zoals onderstaand tabelletje laat zien

In deze tabel staan het aantal compostelana’s dat in een bepaald jaar uitgereikt is.
Vooral in een heilig jaar (= als 25 juli op zondag valt) zijn het flinke aantallen. ( Gedetailleerdere stat. info in http://www.kirche-im-bistum-aachen.de/kiba/opencms/traeger/6/deutsche-jakobus-gesellschaft/downloads/StatistikdesHeiligenJahres2004.pdf met o.a. uitsplitsing per land en per beweegreden).

Wat is een Compostelana, een compostelana is een soort diploma waaruit blijkt dat je de pelgrimage naar Santiago volbracht hebt. Wat voor de verre reiziger b.v. uit de Lage Landen dan weer teleurstellend is, is dat je dit al krijgt na 100 km te voet of 200 km per fiets of 300 km op de rug van een paard. Het bewijs dat je onderweg bent geweest is de ( het) Credential, een soort stempelkaart.
Hieronder een kopie van de mijne.

Op de achterkant is ruimte voor een groot aantal stempels. Een stempel heb ik al gehaald nl. dat van de Jacobshoeve in Vessem van Broeder Fons.
Verder geeft het volbrengen van de pelgrimage recht op 1000 dagen aflaat. Luther zou zich in zijn graf ronddraaien als hij het hoorde en als kritische protestant vraag je je dan af of je dan 1000 dagen straffeloos mag zondigen (grapje)Het past in de door sommigen betwiste beeld van het verdienen van de eeuwigheid. Ik zal me echter niet in theologische debatten begeven de komende weken, integendeel, het is veel leerzamer om open te staan voor de ideeën van anderen en te horen waarom zij vinden wat ze vinden

Het doel van het pelgrimeren in engere zin is de kathedraal van Santiago. Maar eigenlijk gaat het niet alleen om de kathedraal maar vooral om het onderweg zijn. Dat heb ik niet van mezelf want ik moet nog beginnen, maar dat is wat je leest in de verslagen van anderen die al geweest zijn.
.

• De route

De oorspronkelijke route was en is er een voor pelgrims te voet al dan niet in gezelschap van allerlei huisdieren.
Vanuit Frankrijk zijn er 4 routes, allemaal beginnend vanuit een heiligdom, die in Spanje samenkomen in Puente la Reina.
In Spanje heet de route Camino de Santiago of ook wel camino francés.
Is dus de normale manier van pelgrimeren te voet, de laatste jaren is ook het fietsen populair aan het worden. Fietsend doe je er zo’n 5 a 6 weken over terwijl je te voet zeker 3 maanden onderweg bent.
De fietsroute valt voor een gedeelte samen met de wandelroute, maar omdat fietsen nu eenmaal andere eisen stelt dan wandelen is ze niet hetzelfde.

In bovenstaand kaartje is globaal weergegeven hoe ik me de route voorstel: niet door Parijs maar via Chartres, niet de kustroute langs de Golf van Biskaje maar binnendoor en over de Pyreneeën via de Col de Somport en niet via de Roelandspas.
In Spanje is er maar één Camino. De weg langs de Golf van Biskaje is een terugweg.
Op internet vind je verschillende schema’s afhankelijk van hoeveel je per dag denkt aan te kunnen. Mij leek onderstaand schema wel aardig. Niet te ambitieus en voldoende ruimte om nog wat te bekijken. Verder zijn schema’s er om van af te wijken.

za 20-aug 100 Mechelen
zo 21-aug 110 Doornik
ma 22-aug 110 St.Quentin
di 23-aug 100 Compiegne
wo 24-aug 120 Mezieres
do 25-aug 70 Chartres
vr 26-aug rustdag

za 27-aug 85 Freteval
zo 28-aug 85 Tours
ma 29-aug 115 Poitiers
di 30-aug 105 Angoulême
wo 31-aug 100 St. Emilion
do 1-sep 80 Labouheyre
vr 2-sep rustdag

za 3-sep 80 DAX
zo 4-sep 85 Oloron St.Marie
ma 5-sep Col de Somport
85 Jaca
di 6-sep 45 Sta.Cilia de Jaca
wo 7-sep 60 Sanguesa
do 8-sep 70 Puenta la Reine
vr 9-sep 70 Logrono
za 10-sep 60 St.Domingo dl C
zo 11-sep 50 San Juan de Ort
ma 12-sep 60 Burgos
di 13-sep 50 Castrojeriz
wo 14-sep 50 Carrion dl Condes
do 15-sep 40 Sahagun
vr 16-sep 60 Leon
za 17-sep rustdag
zo 18-sep 70 Astorga
ma 19-sep 50 Panferrada
di 20-sep 60 O Cebreiro
wo 21-sep 70 Portmarin
do 22-sep 60 Aruza
vr 23-sep 45 Santiago
za 24-sep
zo 25-sep
ma 26-sep Terugreis

• De belangrijkste attributen

Ongetwijfeld zal de fiets de komende weken mijn belangrijkste attribuut zijn. Na een bezoek aan de fietsvakantiebeurs en in overleg met John Knoops heb ik voor een Santos ( what’s in a name) gekozen: zeker zo goed als Koga en veel goedkoper.
Via internet heb ik de fiets ( op papier) samengesteld.
Meest afwijkende is het achterwiel ( 40 i.p.v. 36 spaken) en de remmen. De remmen zijn hydraulisch d.w.z. geen binnenkabels , maar olie.De rest van de fiets is confectie. Omdat ik ervan uitga dat de fiets goed is, is het aantal reserveonderdelen beperkt tot binnenbanden, wat spaken en voor de rest wat gereedschap.

Een ander belangrijk onderdeel van de uitrusting is het koepeltentje.
Het is weliswaar niet de bedoeling om onderweg te kamperen, maar voor het geval alle gîtes détappe, refugio’s en wat dies meer zij, hetzij dicht, hetzij vol of niet te vinden zijn, heb ik altijd nog een tentje bij me. Ik denk dat het intussen 30 jaar gelden is dat we in een tent gekampeerd hebben, maar als pelgrim mag je niet tegen een paar ontberingen opzien!

• De terugreis

De terugreis zal in tegenstelling tot wat sommigen suggereerden, niet per fiets zijn. De fietsvakantiewinkel in Woerden is de mogelijkheden nagegaan maar omdat ik vrij laat in het seizoen zit is vliegen de enige optie.
En dus moet ik 26 september om 15.55 gereed zijn om via Madrid naar Amsterdam te vliegen. De fiets gaat mee in een speciale verpakking te verkrijgen op het vliegveld van Santiago. ( Ik hoop dat het allemaal waar is en ook nog klopt)

• Toch nog wat historie
  

Hoewel ik in eerste instantie verwezen heb naar het internet( http://www.santiago.eigenstart.nl/ )voor achtergrondinformatie over het pelgrimeren, wil ik toch hier wat gedachten kwijt die opkwamen toen ik me in wat serieuzere literatuur verdiepte in een poging feiten en mythen te onderscheiden.
Bron zijn 2 boeken ( maar er zijn er ongetwijfeld meer) die zich bezig houden met het Liber Sancti Jacobi (Codex Calixtinus) ,een verzameling teksten over Jacobus maior met daarin de “De gids voor de Pelgrim”
Ik bedoel hier : “Op weg naar Jacobus” door J. van Herwaarden, Uitg. Verloren, Hilversum 1992, ISBN 90-6550-008-1 en
“The Pilgrim’s Guide To Santiago de Compostela” door William Melczer, Italica Press New York 1993, ISBN 09-934977-25-9
De Gids voor de pilgrim is het vijfde boek uit de Codex en bij hun bespreking hiervan gaan beide auteurs uitgebreid in op de politieke, sociale, kerkelijke en andere omstandigheden ten tijde van het ontstaan van de pelgrimage naar Santiago.
Wat mij dan, wellicht als niet-katholiek en niet grootgebracht met heiligen en hun verering, verbaast is dat een heel gering aantal feiten zo’n geweldige impact heeft gehad vooral in de vroege middeleeuwen, maar ook later en dat het ook tegenwoordig nog standhoudt.
Een (bijbels) feit is dat Jacobus in AD 42 door Herodes Agrippa met het zwaard ter dood is gebracht en alles wat er verder beweerd wordt is eigenlijk apocrief : er zijn geen betrouwbare bronnen b.v. bevestigen dat de resten van Jacobus die in Santiago bewaard worden, ook inderdaad van Jacobus zijn en de hele geschiedenis van hoe Jacobus in Spaanse aarde terecht is gekomen is een verhaal met veel varianten die een hoog gehalte mythe met elkaar gemeen hebben.
Maar voor de echte pelgrim is dat kennelijk van ondergeschikt belang, hij gelooft erin en geloven betekent voor de gelovige zeker weten.
Verder denk ik dat zo’n gebeuren een heel eigen dynamiek krijgt waarbij de echte historische feiten een ondergeschikte rol spelen : voor de pelgrim geldt dat niet het aankomen, maar het onderweg zijn het belangrijkste is.